De rol van de rente

Welke rol speelt de rente in de financiële positie van SPF? Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om de waarde van het toegezegde pensioen te berekenen op basis van de risicovrije marktrente.

Een voorbeeld
Stel: jouw pensioenfonds zegt jou vandaag toe dat je over 15 jaar € 1.000 krijgt. Dan moet het pensioenfonds er vandaag voor zorgen dat jouw inleg over 15 jaar gegroeid is tot € 1.000. Als je uitgaat van een rente van 3% per jaar, dan is vandaag een inleg van € 642 nodig om over 15 jaar € 1.000 uit te kunnen betalen. Die 3% in dit voorbeeld noemen we de rekenrente en de € 1.000 euro is een verplichting voor jouw pensioenfonds.

Als de rente daalt, moeten pensioenfondsen al hun verplichtingen opnieuw doorrekenen. Daalt de rente bijvoorbeeld van 3% naar 2%, dan is ook een hogere inleg nodig om na 15 jaar € 1.000 uit te kunnen betalen. Niet langer is € 642 genoeg, er is nu € 743 nodig.

Bij lage rente heeft SPF meer geld nodig voor hetzelfde pensioen
Volgens de regels moeten pensioenfondsen dit extra geld (€ 101 in het voorbeeld) ook in kas hebben. Een daling of stijging van de rente heeft dus direct grote gevolgen voor een pensioenfonds. Het voorbeeld laat ook zien dat bij een dalende rente een hogere inleg (premie) nodig is om hetzelfde pensioen te kunnen krijgen. Als de rente daalt, worden de pensioenen dus 'duurder'. En bedenk dan eens dat de rente nu heel laag is.

Invloed van rente op de dekkingsgraad
Schommelingen in de rentestand hebben dus rechtstreeks invloed op de hoogte van de pensioenverplichtingen. En daarmee op de dekkingsgraad. De dekkingsgraad is de belangrijkste graadmeter voor de financiële gezondheid van een pensioenfonds. Het geeft de verhouding weer tussen het pensioenvermogen aan de ene kant en de huidige en toekomstige pensioenuitkeringen aan de andere kant.

SPF gebruikt derivaten tegen effect rentewijzigingen
Binnen de spelregels waar pensioenfondsen mee te maken hebben, proberen ze de gevolgen van wisselende rentestanden, in het belang van de deelnemer, zoveel mogelijk weg te nemen. Dit doen ze door gebruik te maken van derivaten. SPF maakt ook gebruik van derivaten. Derivaten zijn een soort verzekeringen tegen renteontwikkelingen. Maar die derivaten hebben ook een waarde. Ze staan op de balans van een pensioenfonds aan de kant van het vermogen. Deze kunnen net zoals beleggingen dus ook meer of minder waard worden door de ontwikkeling van de rente. De rente speelt dus aan beide kanten van de balans een grote rol.

De dekkingsgraad van SPF staat onder druk
Met de spelregels waar pensioenfondsen mee te maken hebben, vertellen de vermogens maar het halve verhaal. We kunnen daarom niet zomaar roepen dat het goed gaat met het pensioenfonds als het totale vermogen stijgt of dat het slecht is als het totale vermogen daalt. Het gaat uiteindelijk om de dekkingsgraad van het pensioenfonds. En die staat nu door bovengenoemde ontwikkelingen onder druk.